(door Philippe Delespaul)
Begin 2020 startte vereniging F-ACT Nederland met een campagne om dwang en drang te reduceren. Bij de introductie van de wet Verplichte GGZ was er een bezorgdheid dat ambulante dwang, die de afgelopen jaren reeds toegenomen was, in een stroomversnelling zou komen. En waar F-ACT haar maatschappelijke verantwoordelijk moet waarmaken om zorg te verstrekken aan mensen die gemarginaliseerd raken en moeilijk tot een behandelrelatie komen, doen we dat bij voorkeur door proactief te zijn (een presente benadering) naar patiënten en betrokken derden, zonder over te gaan tot ambulante dwang. In tegenstelling tot het Dolhuys manifest voor klinische afdelingen zoals HIC’s, was er aanvankelijk twijfel of een nuloptie voor dwang mogelijk was. Maar er is consensus dat dwang en drang niet zou mogen toenemen en ook ambulant drastisch verminderd zou moeten worden. De nuloptie als doel op de horizon.
In tijden van Corona zit F-ACT zorg een beetje in limbo. Sommige teams melden dat het drukker is dan voorheen, anderen dat het opvallend rustig is. Met z’n allen delen we de overtuiging dat net onder deze omstandigheden er een groot risico is dat mensen tussen wal en schip vallen. De politie geeft aan dat huiselijk geweld is toegenomen en dat er ook opvallend meer meldingen zijn van overlast door middelengebruik. Soms zijn de reguliere dealers niet gemakkelijk bereikbaar en wordt er geëxperimenteerd met alternatieve middelen. Veel mensen vallen terug op het middel dat blijvend beschikbaar is, nl. alcohol. En dit geeft heel wat problemen. Beeldbellen of wachten op noodsignalen is hier vaak onvoldoende.
Bij navraag geven veel F-ACT teams aan in hun routine bewust om te gaan met dwang en drang. Sinds de campagne gestart is, zijn weinig aparte programma’s ontwikkeld. En dat betekent dat de kans klein is dat het tij gekeerd wordt. Teams geven aan dat de nieuwe wet inhoudelijk goed in elkaar zit en de noodzakelijke procedures, hoe vervelend ook, wel het effect hebben dat creatiever naar oplossingen gekeken wordt. De administratieve last door de wet zorgt voor veel frustratie, maar zorgt er ook voor dat bewuster naar alternatieven gekeken wordt.
Bij het zoeken naar alternatieven is het cruciaal om netwerkgericht oplossingen te verkennen. De relevante partners zijn niet enkel de politie en de concullega’s in het sociale domein, maar eerst en vooral de patiënt zelf en hun betrokken naasten. Het resource groep model kan hier inspiratie bieden. Creativiteit groeit, wanneer meer mensen betrokken raken, creativiteit stagneert wanneer een beperkt aantal mensen zich met de rug tegen de muur voelen staan.
F-ACT Nederland zet haar campagne verder om dwang en drang te reduceren en doet een oproep om geanonimiseerde casuïstiek, praktijken en bewustwordingscampagnes te melden bij info@f-actnederland.nl.